Przemoc domowa to nie tylko przemoc fizyczna, ale też znęcanie się psychiczne. Przemoc ma różne twarze. Ofiarą i oprawcą może być niemal każdy: dziecko, rodzic, senior, mąż czy żona. Kiedy do domu wkrada się agresja, należy być czujnym i zdecydowanym, aby w bezpieczny dla siebie i otoczenia sposób wyjść z toksycznej relacji. Jak to zrobić i dlaczego jest to takie trudne przeczytają Państwo w dzisiejszym artykule.
Różne oblicza przemocy
O przemocy w rodzinie mówimy wtedy, gdy jeden z członków rodziny w sposób intencjonalny narusza dobra i prawa innego członka, co skutkuje jego cierpieniem. Często taka sytuacja wiąże się z niesymetrycznością w relacji np. w sytuacji, gdy jedna osoba jest silniejsza od drugiej fizycznie, psychicznie lub finansowo. Wyróżniamy wiele typów przemocy. Przemoc fizyczna, która polega na naruszeniu nietykalności cielesnej np. bicie, szarpania, popychanie itp. Warto wiedzieć, że istnieje też bierna forma przemocy fizycznej, polegająca na zabranianiu ofierze realizowania potrzeb fizjologicznych czy też np. zakazaniu mówienia lub chodzenia. Inną formą przemocy jest przemoc seksualna. Polega ona na zmuszaniu drugiej osoby do aktów seksualnych, których nie chce być uczestnikiem. Warto pamiętać, że może przybierać różne, też mniej klasyczne, formy takie jak: zmuszanie do oglądania pornografii, do rozbierania się, przymuszenie do uprawiania seksu w obecności osób trzecich, a także głośne komentowanie wyglądu.
W małżeństwie również może dojść do gwałtu lub innej formy przemocy seksualnej. Przemoc psychiczna jest jedną z form przemocy najtrudniejszą do udowodnienia. Sprawca narusza godność osobistą ofiary za pomocą przykrych uwag, gróźb, szantażu, śledzenia i wielu innych aktów. Taka forma przemocy tworzy głębokie, choć często niewidoczne rany. Ofiara traci poczucie własnej wartości, co zmniejsza jej szanse na zawalczenie o siebie. Inna forma przemocy charakteryzuje się atakami związanymi z własnością materialną ofiary. Przemocą ekonomiczną może być celowe niszczenie własności ofiary, zabranianie jej zakupu podstawowych dóbr jak np. środki czystości, zabieranie pieniędzy, zmuszanie do spłaty długów.
Mechanizm przemocy
Osoby, które doznały przemocy domowej, doskonale wiedzą jak trudno jest przerwać toksyczną relację. Działania oprawcy wpływają na psychikę, poprzez obniżanie poczucia własnej wartości ofiary, jej mocy sprawczej, zwiększają poczucie zależności i strach przed przyszłością. Ofiary doświadczają syndromu wyuczonej bezradności, który sprawia, że zaczynają godzić się z sytuacją. Utracona nadzieja na lepsze jutro osłabia siły do podjęcia inicjatywy do walki o siebie. Doświadczenie pokazuje, że ofiary przebywające długi czas w toksycznych relacjach mają większą trudność w zatrzymaniu procederu. Dlatego tak ważna jest świadomość mechanizmu przemocy i zatrzymanie go jak najwcześniej. Oczywiście to nie oznacza, że osoby będące w wieloletnich układach przemocowych, nie mają szansy na normalne życie. Z pewnością potrzebują znacznie silniejszego wsparcia otoczenia i organizacji zajmujących się tym obszarem. Jak działa przemoc?
-
Faza narastającego napięcia- zwiększona drażliwość oprawcy sprawia, że drobne frustracje są w stanie wytrącić go z równowagi. Ofiara doświadczać może w tym czasie ataków słownych lub mniejszych, gwałtownych ataków fizycznych np. szturchania. Ofiara często stara się uspokoić partnera i usprawiedliwia jego zachowanie.
-
Faza ostrej przemocy – jest to moment, w którym puszczają wszelkie hamulce. Sprawca wpada w szał, niszczy mienie, dopuszcza się najbrutalniejszych aktów przemocy fizycznej, szantażuje, grozi, wyzywa. Ofiara początkowo przerażona z czasem zaczyna racjonalizować zachowanie oprawcy. Te chwile są największym motywatorem do przerwania toksycznej relacji. Strach przed oprawcą i złość, którą czuje ofiara, może stać się energią, która pozwala się wyzwolić.
-
Faza miesiąca miodowego – w tej fazie oprawca zaczyna rozumieć, że przekroczył granice. Budzą się w nim wyrzuty sumienia. Zaczyna naprawiać swoje błędy a jego zachowanie zmienia się diametralnie. Kupuje prezenty, mówi komplementy, zapewnia o uczuciach. Istnieje duże zagrożenie, że na miejscu złości i strachu pojawi się poczucie ulgi i nadzieja, że tym razem będzie inaczej. Często ofiara uwiedziona nowym zachowaniem partnera traci motywacje do zmiany sytuacji, mimo wcześniej podjętej decyzji o odejściu.
Cykl powtarza się bez końca, aż do momentu, w którym ofiara odważy się przerwać błędne koło.
Przemoc domowa – Co zrobić?
Najważniejszym krokiem, jaki musi podjąć osoba będąca ofiarą przemocy domowej, jest podjęcie decyzji, że chce to przerwać. Taką decyzję trudno jest podjąć, jeśli nie mamy poczucia, że psychicznie, fizycznie i finansowo sobie poradzimy. Warto szukać wsparcia u osób najbliższych, a także specjalistów. Dzwoniąc na Niebieską Linię możemy uzyskać pomoc psychologiczną, ale też poradę prawną. Jeśli czeka nas sprawa rozwodowa, o opiekę nad dzieckiem lub karna, warto się do niej przygotować i uwiarygodnić swoje stanowisko. Wzywaj Policje, gdy agresor zachowuje się groźnie, dokonaj obdukcji po ataku, spisz listę osób, które na przestrzeni czasu były świadkiem zachowań agresywnych lub widziały ślady przemocy fizycznej na Twoim ciele. Przykład Karoliny Piaseckiej, żony radnego PIS, który znęcał się nad nią psychicznie, pokazuje, jak pomocne może być nagranie przemocy na zewnętrzny nośnik pamięci.
Pani Piasecka dla Wysokich Obcasów:
„Nagrałam tę kłótnię w pierwszej kolejności po to, by pokazać psychologowi, żeby może mógł inaczej spojrzeć, wytłumaczyć mi, dlaczego tak się dzieje, jak się dzieje. Opublikowałam je zaś, żeby pokazać, jak wyglądało moje życie. Nie umiałam innym tego wytłumaczyć – teraz, kiedy wszystkiego można posłuchać, wielu znajomych mówi: „Gdybym wiedział, że tak to wyglądało…”. Chciałam, żeby po tych nagraniach wszyscy wiedzieli, jak TO wygląda. Żeby może dzięki temu chcieli reagować albo być bardziej uważni na to, co się dzieje obok nich.”
Wiele osób obawia się, że oprawca zorientuje się, że jest nagrywany. Na szczęście, na rynku dostępne są różne, dyskretne rozwiązania, które nie wzbudzą podejrzeń. Doskonałym przykładem może być dyktafon ukryty w listwie zasilającej, który wygląda jak klasyczny przedłużacz, nie wydaje dźwięków, nie świeci, pamięć pozwala na nagranie 154 godzin. Czy warto skorzystać z takich rozwiązań? Tylko, jeśli osoba doświadczająca przemocy jest na to gotowa, nawet jeśli nie jest pewna, co z nagraniem zrobić. Sam fakt nagrywania partnera jest bardzo emocjonujący. Przed zastosowaniem takiego sprzętu warto najpierw skonsultować się ze specjalistą, który podpowie optymalne rozwiązanie i przyuczy w jaki sposób urządzenia używać.
Przemoc domowa często nie jest widoczna na pierwszy rzut oka. Niestety, nadal jest powszechnym problemem w polskich domach. Jeśli jesteś ofiarą przemocy, nie bój się prosić o pomoc. Lista instytucji, które pomagają osobom doświadczającym agresji w rodzinie, dostępne są na stronie: http://www.niebieskalinia.pl/pomoc/gdzie-szukac-pomocy
– psycholog, trener umiejętności miękkich
Najgorsze jest, że przemoc domowa jest często nie widoczna z zewnątrz, bo ludzie albo udają, że jej nie widzą, albo ofiary udają, że nic się nie dzieje.. znam takie przypadki..a jeśli już nawet się zdecydują coś zrobić, to brakuje dowodów i oprawca jest bezkarny…
Moja sytuacja jest dziwna, zdaje sobie z tego sprawę, że może brzmieć absurdalnie, ale potrzebuje pomocy i jest mi wszystko jedno – mój ojczym regularnie podsłuchuje całą rodzinę. Nikt nic nie może powiedzieć, nigdzie zadzwonić, żeby on tego nie wiedział.. porobił samodzielnie podsłuchy i tylko siedzi w swoim kącie pokoju ze słuchawkami w uszach. Szukałam już gdzie to wszstko poukrywał, ale nie mogę znaleźć. wszyscy boją sie rozmawiać bo jak tylko coś usłyszy to jest awantura. Co zrobić? Jak je znaleźć? Pomocy!
Nie wiemy niestety, jak pomóc w takiej trudnej sytuacji. Same podsłuchy można ściągnąć, ale to może również być powodem wybuchu agresji. Czy rozważali Państwo udanie się po pomoc do lekarza? Przyczynami tego typu zachowania mogą być różnego rodzaju psychozy – mania prześladowcza, schizofrenia paranoidalna, itp. Osoba zmagająca się z zaburzeniem nie jest świadoma problemu, a reakcje otoczenia i próby pomocy odbiera jako otwartą wrogość.
Zgadzam się że często nie widać z zewnątrz tego że źle się dzieje w jakiejś rodzinie. Tak samo np. sąsiedzi nie chcą się wtrącać w nie swoje sprawy, zwłaszcza jak jest jakiś agresywny nabuzowany chlor, który terroryzuje rodzinę. Mój już były mąż przez problemy w firmie(lockdown) popadł w nałogi i stał się bardzo agresywny. Dzięki mecenas Maryli Mikołajewskiej dostałam rozwód z orzeczeniem winy i udało się udowodnić przed Wysokim Sądem przemoc domową.
Mój mąż jest byłym policjantem, notatki z interwencji zostały sfałszowane.. Nie wiem co robić. Wszyscy uważają go za wspaniałego człowieka. Dla sąsiadów jest ideałem, rodzina jego mi nie wierzy. Nagrywałam go, on nawet o tym wiedział i śmiał mi się prosto w twarz mówiąc np. spróbuj komuś pokazać. Mówił że nikt mi nie uwierzy, że ma znajomości, pieniądze i że mnie zniszczy jeśli kiedykolwiek wspomnę co on robi albo jeśli.. złożę pozew o rozwód. Byłam na skraju. Dzięki dzieciom które dawały mi siłę odważyłam się złożyć pozew o rozwód. Teraz znowu jestem załamana .. notatki z interwencji policji mówią, że byłam pouczona, że zdarzenie nie miało miejsca.. Czy jest ktoś kto mi pomoże, skoro policja go kryje i fałszuje dokumenty..? Szukam pomocy