Co oznacza angielskie słowo „whistleblower”? Pomysł na temat został zaczerpnięty z naszych rozmów z klientem. Zaintrygowani postanowiliśmy sprawdzić jak działania sygnalistów wyglądają w Polsce. Na początek zachęcamy do obejrzenia serii filmików opowiadających historii trzech sygnalistów – zobacz film.
Kim jest sygnalista?
Sygnalista to osoba, która zgłasza błędy w środowisku zawodowym lub w miejscu pracy na rzecz interesu społecznego mając na uwadze dobro wspólne. Ich działania maja na celu dokonanie zmiany w ważnych dla społeczeństwa kwestiach takich jak bezpieczeństwo, finanse, zdrowie, środowisko naturalne itd. Jego zgłoszenia opierają się o dane lub sytuacje, których był świadkiem, bez osobistych interpretacji. Rada Europy definiując sygnalistę posługuje się kategorią „dobrej wiary”. A więc, sygnalista to osoba, która sygnalizuje nieprawidłowości w dobrej wierze, w oparciu o podstawy faktyczne, nawet, gdy sygnały ostatecznie okażą się błędne. Wiele badań wskazuje, że takie informacje od sygnalistów są najskuteczniejszym narzędziem detekcji nieuczciwości i niesprawności w miejscu pracy. Wiele z oszustw nie ujrzałoby światła dziennego, gdyby nie działania sygnalistów.
Ochrona prawna sygnalistów w Polsce
Z pewnością powinniśmy wspomnieć o tym, iż polskie prawo niewystarczająco chroni sygnalistów przed konsekwencjami zgłoszenia nadużyć. Szerzej o tym możemy przeczytać w raporcie „Ochrona prawna sygnalistów w doświadczeniu sędziów sądów pracy” Dlatego też sygnalista powinien liczyć się z tym, że w wyniku braku odpowiednich regulacji, nie będzie mógł się efektywnie obronić. Utrata pracy jest jednym z wielu potencjalnych zagrożeń. Zdarzają się również dyscyplinarne zwolnienia, oskarżenia o pomówienia, konieczność szukania pracy w innym miejscu czy kraju lub przebranżowienie. Nie chcemy zniechęcać do działania, jednak osoby biorące pod uwagę zgłoszenie nadużycia, powinny mieć świadomość tego, że polskie prawo nadal nie stworzyło efektywnego systemu ochrony ich interesów.
Whistleblower: jak sygnalizować?
Z pewnością nasze podpowiedzi nie wyczerpią tematu, choć spróbujemy przedstawić główne zasady zachowania, których warto się, w takich sytuacjach trzymać.
- Zastanów się w imieniu, jakiego interesu działasz, jakie dobro jest zagrożone oraz jaka jest skala problemu. Odpowiedź na te pytania pozwoli Ci dobrać odpowiednią metodę interwencji.
- Zbieraj dane. Tak jak pisaliśmy, polskie prawo nie gwarantuje sygnaliście specjalnego traktowania. Dlatego zadbaj o wiarygodność informacji, jakie dostarczasz. Sprawdzaj swoją wiedzę, kolekcjonuj dane. W razie potrzeby skorzystaj z odpowiednich urządzeń nagrywających.
- Bądź adekwatny w działaniu. Postaraj się o dobranie odpowiednich środków interwencji. W większości sytuacji rozgłos medialny nie jest najlepszym rozwiązaniem dla stron. Postaraj się używać adekwatnego języka, nie wyolbrzymiaj procederu i nie oceniaj.
- Podejmij próbę poinformowania pracodawcy lub organizacji zawodowej o zaistniałej sytuacji. Możliwe, że Twoje działanie zostanie pozytywnie przyjęte i wpłynie na poprawę funkcjonowania organizacji. Natomiast, jeśli obawiasz się niszczenia dowodów, zachowań odwetowych lub pracodawca był już informowany i nic się nie zmieniło, warto poinformować organy państwowe.
- Chroń swoje dane osobowe podczas zgłaszania procederu. Gdziekolwiek postanowisz zgłosić przypadek nadużycia najpierw dowiedz się czy Twoje dane osobowe zostaną poufne.
- Skonsultuj zebrane fakty z osobą postronną. Może być to ekspert, prawnik czy kolega z branży. Poznaj opinię osoby niezaangażowanej w proceder, pozwoli Ci to na chłodno ocenić zebraną wiedzę.
- Porozmawiaj z najbliższymi. Zdecydowanie warto zasięgnąć rady i wsparcia najbliższych. Twoja decyzja może znacząco wpłynąć, na jakość Waszego życia. Warto, aby mieli tego świadomość.
Jeśli nasze podpowiedzi są dla was niewystarczające zachęcamy do zapoznania się z artykułami na sygnalista.pl. Zamieszczone materiały są przydatne również dla pracodawców, którzy chcieliby dopracować skuteczne systemy sygnalizowania w swojej firmie.
– doradca w zakresie urządzeń do inwigilacji i kontrinwigilacji, praktyk wykrywania oraz ekspert w zakresie survivalu.