W języku publicznym niekiedy zamiennie stosuje się pojęcia kradzieży i przywłaszczenia. Każdy przypadek faktycznej kradzieży opisuje się jako „przywłaszczenie mienia”, a na przywłaszczenie mówi się, że „ktoś coś ukradł”. Okazuje się jednak, że obydwa słowa znaczą coś zupełnie innego, są inaczej opisywane przez polskie prawodawstwo i inne są sposoby ochrony przed każdym z czynów. Co warto wiedzieć o różnicach między kradzieżą i przywłaszczeniem?
Kradzież i przywłaszczenie nie oznaczają tego samego, chociaż skutek jest podobny – utrata mienia należącego do nas. Obydwa czyny to również przestępstwa karane z odpowiednich paragrafów z Kodeksu karnego lub Kodeksu wykroczeń (jeżeli wartość skradzionej lub przywłaszczonej rzeczy jest znikoma). Co warto wiedzieć o obydwu rodzajach przestępstw?
Kiedy mowa o kradzieży, a kiedy o przywłaszczeniu?
Definicja kradzieży i przywłaszczenia wskazana jest dość precyzyjnie w polskim systemie prawnym. Kiedy mówimy o ukradnięciu mienia? Jak informują policjanci na oficjalnej stronie internetowej Komendy Głównej Policji „z kradzieżą mamy do czynienia wtedy, gdy sprawca wyjmuje spod władztwa innej osoby jakąś rzecz ruchomą – zabiera ją z chęci zachowania dla siebie i traktowania, jakby był jej właścicielem, więc dla przykładu: sprzedaje, daruje innej osobie czy niszczy”.
Z kolei przywłaszczenie nie wymaga od przestępcy działań zmierzających do przejęcia rzeczy za pomocą czynu karalnego. Otóż może on wejść w posiadanie np. samochodu czy sprzętu budowlanego legalnie (leasing, wypożyczenie), a następnie nie chce go oddać w celu późniejszej sprzedaży lub korzystania do własnych celów.
W jednym i drugim wypadku mówimy o zabraniu cudzej rzeczy wbrew woli jej właściciela. Zabranie roweru spod sklepu jest jednak kradzieżą, a przedłużające się korzystanie z pożyczonej wiertarki bez zgody właściciela – przywłaszczeniem.
Kradzież i przywłaszczenie ścigane są z urzędu (fot. pixabay.com)
Co polskie prawo mówi o kradzieży i przywłaszczeniu?
Prawo rozróżnia kradzież i przywłaszczenie, inaczej sankcjonując obydwa czyny. O kradzieży mówi Artykuł 278 Kodeksu karnego. Przeczytamy tam, że „kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”. Karą grzywny może być ukarana osoba, która kradnie mienie niższej wartości. Pod art. 278 podpada również kradzież oprogramowania cyfrowego.
Z kolei przywłaszczenie karane jest z art. 284 Kodeksu karnego. Według tego przepisu za przywłaszczenie mienia może grozić nawet 5 lat pozbawienia wolności. Nie jest ważne czy przywłaszczenie dotyczy samochodu osobowego, sprzętu budowlanego czy elektroniki – karane jest tak samo. Różnica polega na tym, że w przywłaszczeniu mienia rodzinnego, sprawa ścigana jest nie z urzędu, a po złożeniu odpowiedniego zawiadomienia.
Dodajmy, że mienie skradzione lub przywłaszczone do 500 złotych nie podlega pod Kodeks karny, a Kodeks wykroczeń (jest wykroczeniem). W takim przypadku na sprawcę policja może nałożyć mandat karny.
Jak chronić się przed kradzieżą i przywłaszczeniem? Jakie są różnice?
Przede wszystkim w przypadku przywłaszczenia znamy sprawcę. To jemu daliśmy naszą rzecz i to on ją dysponuje lub dysponował. Posiada też wiedzę gdzie może znajdować się nasz przedmiot. To niekiedy może ułatwić odzyskanie mienia. Jak chronić się przed przywłaszczeniem? Warto sporządzić odpowiednią umowę przekazania rzeczy, aby udowodnić w sądzie warunki przekazania i ewentualnego odbioru. Jeżeli mamy do czynienia z samochodem lub dużym pojazdem innego rodzaju – w zabezpieczeniu przed przywłaszczeniem sprawdzi się lokalizator GPS.
Warto też zwracać uwagę na fakt, komu udostępniamy dany przedmiot. Ruchomości wysokiej wartości nie powinny być pożyczane osobom o niskiej wiarygodności. Warto pomyśleć o ewentualnej kaucji za wypożyczenie danej rzeczy – dzięki temu w przypadku przywłaszczenia pieniądze zostaną u nas. Bezwzględnie trzeba też zgłaszać każdy przykład przywłaszczenia organom ścigania.
Wystarczy kilka chwil, aby dowiedzieć się, gdzie znajdują się skradzione albo przywłaszczone przedmioty (fot. materiały własne)
W przypadku kradzieży sprawa jest bardziej skomplikowana, bo nie znamy rzeczywistego sprawcy. Do zabezpieczenia przed przestępstwem tego rodzaju warto wykorzystać m.in. ukrytą kamerę z możliwością obserwacji obrazu w czasie rzeczywistym albo podsłuch GSM. Wspomniany już lokalizator ułatwi z kolei ustalenie miejsca położenia ruchomości po kradzieży.
Rzeczy o wysokiej wartości koniecznie trzeba ubezpieczać od kradzieży, aby przepadek mienia nie był tak bolesny. Pamiętaj, że złodzieje korzystają z Twojej nieostrożności. Rozejrzyj się za dodatkowymi elementami chroniącymi rower lub samochód albo parkingiem strzeżonym.
Oczywiście – nigdy nie masz stuprocentowej pewności, że przedmiot nie zostanie ukradziony lub przywłaszczony. Możesz natomiast minimalizować ryzyko takiej sytuacji.
