1 sierpnia obchodziliśmy w Polsce 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. To jedno z najważniejszych i najbardziej tragicznych wydarzeń w nowoczesnej historii Polski. Chociaż bohaterów heroicznej Warszawy jest coraz mniej, warto pokusić się o chwilę zadumy i (uwzględniając bieżącą sytuację za naszą wschodnią granicą) pomyśleć o walce powstańców, ich poświęceniu i zaangażowaniu w odzyskanie wolności dla stolicy, ale też dla kraju.
Dlaczego wspominamy o Powstaniu Warszawskim? To ważny moment dla mieszkańców stolicy i praktycznie całej Polski. Bardzo możliwe, że gdyby nie bój o wolność z armią III Rzeszy, dziś nie byłoby wolnego kraju, gospodarki i nowoczesnych rozwiązań technologicznych, które wdrażamy. Z tego względu chcemy poświęcić miejsce należne tej ważnej rocznicy, aby przypomnieć jej historyczne aspekty, wskazać na ówcześnie stosowane rozwiązania łączności i pokazać jakie wnioski warto wyciągnąć z historii, aby dziś uniknąć tak ogromnego rozlewu krwi.
Powstanie Warszawskie – jeden z najważniejszych zrywów w historii Polski
Powstanie w Warszawie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Pomysły o rozpoczęciu otwartego starcia z armią niemiecką zaczynały pojawiać się miesiąc wcześniej. Przypomnijmy bowiem, że praktycznie od 1939 roku nasze wojsko nie toczyło otwartych bitew z III Rzeszą – Polska była pod okupacją niemiecką, a wymiana ognia ograniczała się raczej do działań partyzanckich czy walk na innych frontach, poza granicami naszego kraju. Polski rząd i dowództwo Armii Krajowej opracowywało więc plan, w którym nasi żołnierze mieli w otwarty sposób zdobyć część terytorium Polski (Warszawa stanowiła jego najważniejszy i pierwszy aspekt). Dlaczego było to tak istotne?
Na Warszawę szła już Armia Czerwona, która „wyswobadzała” kolejne miejscowości spod okupacji Hitlera. Polscy dowódcy wiedzieli, że taka „wolność” oznacza tak naprawdę przyporządkowanie stolic określonych krajów pod kontrolę ZSRR. Niektórzy historycy twierdzą nawet, że przez heroiczny bój Polaków Józef Stalin przestraszył się i nie chciał otwarcie wciągać Polski w struktury Związku Radzieckiego.
Rozpoczęło się więc przygotowanie do Powstania. Wbrew powszechnej opinii, Polacy nie stawiali na to, że Armia Czerwona mocno zaangażuje się w przebieg powstania. Wiara w zwycięstwo oparta była na słabości niemieckich dowódców, podziałach w III Rzeszy i ogólnej sytuacji geopolitycznej. Z tego względu 1 sierpnia 1944 o godzinie 17:00 Armia Krajowa rozpoczęła atak na oddziały Niemców.
Niestety, braki w amunicji, trudności w dostawie kolejnej partii broni od sojuszników i furiackie podejście do bitwy Adolfa Hitlera (wraz z Heinrichem Himmlerem wydał rozkaz o całkowitym zburzeniu Warszawy) zamieniły ambitne plany w heroiczną walkę o życie i wolność. Chociaż przez pierwsze godziny to Powstańcy przejęli inicjatywę, oddziały III Rzeszy otrząsnęły się z szoku i zaczęły dokonywać prawdziwych zniszczeń.
Chociaż wtedy mówiło się, że powstanie potrwa zaledwie kilka dni, bohaterscy żołnierze walczyli przez 63 doby.
Powstańcy przez 63 dni heroicznie bronili stolicy przed Niemcami (fot. pixabay.com)
Pamiętajmy o Powstańcach – zasługują na chwałę i pamięć
Niemcy wykorzystali Powstanie Warszawskie do swoich celów propagandowych i zbrodniczych. Zaplanowali całkowitą eksterminację polskiej elity, spalenie stolicy i częściową zagładę narodu. W opinii niektórych historyków plan ten przypominał Holocaust (podkreślmy, że w Powstaniu Warszawskim zginęło też wielu ludzi pochodzenia żydowskiego).
Powstańcy podkreślają jednak, że – chociaż przez 63 dni trwała mordercza walka o wolność – podczas Powstania Warszawskiego znów poczuli się ludźmi. Warszawa została na moment wyzwolona, władzę nad miastem przejęli przedstawiciele demokratycznie wybranych organów, a państwowość krajowa na chwilę się odrodziła. Chociaż niektórzy wskazują na kontrowersje związane z wybuchem powstania (wskazując na późniejsze straty w ludności i majątku, „bezsensowność” ataku na i tak przegrane wojska niemieckie i ustalenia konferencji w Teheranie, gdzie wiadome było, że i tak Polska będzie pod wpływem Związku Radzieckiego) to jednak należy wskazać na wiele pozytywów tego tragicznego zdarzenia.
Polacy wyszli z podziemia, chwycili za broń i dali podwaliny do dalszej walki o niepodległość – tym razem z reżimem komunistycznym i związkiem radzieckim. Stało się mitem bohaterstwa, ważną częścią tożsamości narodowej i państwowej, a także wskazaniem na to, jak ważny jest heroizm.
Z tego względu Powstańcom, których jest już coraz mniej, należy się bezwzględna pamięć. Co roku w całym kraju Powstanie Warszawskie czczone jest minutą zadumy i wyciem syren alarmowych. Na cmentarzach trwają uroczystości ku pamięci poległych. Powstanie było też ważną częścią dla polskiego rozwoju służb wywiadowczych, analizy danych i korzystania z technologii szpiegowskich.
Muzeum Powstania Warszawskiego to jedno z głównych miejsc pamięci po tragicznym zrywie (fot. pixabay.com)
Służby wywiadowcze pomogły przetrzymać wiele dni zagrożenia
W czasie II Wojny Światowej wywiad pełnił niezwykle istotną rolę, wpływając na los wielu starć. Nie inaczej było w czasie Powstania Warszawskiego. Liczni łącznicy, konspiratorzy i szpiedzy dostarczali niezliczoną ilość informacji o uzbrojeniu armii niemieckiej, jej liczebności czy położeniu. Dzięki temu, gdy zryw zmienił się w walkę przypominającą działania partyzanckie, udawało się, chociaż w małym stopniu uderzyć w oddziały wroga.
Należy tu wspomnieć, postać Kazimierza Leskiego ps Bradl (zmarłego w 2000 roku uczestnika Powstania Warszawskiego i pułkownika Armii Krajowej), który przez wiele lat działał dla Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej, czyli organizacji wywiadowczej. Dzięki niemu dowództwo AK poznało wiele ważnych planów władz III Rzeszy związanych z Powstaniem i z pewnością pomogło to uratować wiele osób.
Przypomnijmy, że w Postaniu Warszawskim zginęło lub zaginęło łącznie prawie 300 tysięcy ludzi, z czego 200 tysięcy to ofiary walk, a pozostali to efekt popowstańczego, zbrodniczego działania nazistowskich Niemiec. Oficjalne dane wskazują, że na świecie żyje jeszcze około 1000 Powstańców, którzy walczyli o nasz kraj. Niestety, z roku na rok liczba ta jest coraz mniejsza.
ZOBACZ RÓWNIEŻ: Jak zgłosić zaginięcie? Krok po kroku
Powstanie Warszawskie, a współczesne wydarzenia – analogia nasuwa się sama
Pamiętając o Powstaniu Warszawskim, uwzględniając powody jego wybuchu i ostateczne konsekwencje, powinniśmy spojrzeć na to, co dziś dzieje się za naszą wschodnią granicą. Rosyjskie oddziały atakujące niewinnych obywateli Ukrainy, dokonujące zbrodni wojennych przypominają to, co robiły wojska Adolfa Hitlera. Władimir Putin i jego poplecznicy nie mają żadnej litości dla osób znajdujących się we Lwowie, Kijowie, Mariupolu czy Doniecku. Wolność sąsiadów jest bardzo ograniczona i coraz bardziej zaciska się pętla na ich szyi.
Kwiat Powstania Warszawskiego powinien być przestrogą dla wszystkich pokoleń (fot. pixabay.com)
Będąc mądrzejszym o przebieg i skutki Powstania Warszawskiego, ucząc się historii i wyciągając z niej wnioski, warto wspierać działania Ukrainy i podkreślać bezsens postępowania Rosji. Chociaż na Ukrainie nie doszło jeszcze do tak tragicznego w skutkach zrywu, to duży Mariupol już został zrównany z ziemią, a my nie jesteśmy w stanie przewidzieć co będzie dalej. Przywykliśmy już do obrazków wojennych w telewizji czy Internecie, zapominając, że od lutego nadal za naszą wschodnią granicą trwa walka o życie. Wolne życie, które było tak ważne dla bohaterów Powstania Warszawskiego, którym należy się największy szacunek, chwała i uznanie, niezależnie od tego, jakie mamy zdanie na temat powodów wybuchu warszawskiego zrywu i jego słuszności.
